Read pictures. Picture letters.: 2015

review

Bất kỳ người nào quan tâm đến picture book cũng có thể nghĩ Maurice Sendak là một lựa chọn an toàn khi phải đưa ra câu trả lời về tác giả yêu thích nhất. Không ai phủ nhận rằng Maurice Sendak là cây đại thụ của picture book thế kỷ XX. Where the wild things are là một trong những quyển sách thiếu nhi bán chạy hàng đầu thế giờ, dù nó xuất bản từ thập niên 60. Kinh điển đúng là có những lợi thế và giá trị riêng của kinh điển. Nhưng cũng chính vì nó là kinh điển nên lại rất khó để nói rành rọt ra những lý do yêu thích đậm chất cá nhân với tác phẩm hay tác giả đấy.

Xét về minh họa, sau hơn mấy chục năm nhìn lại, đem so sánh với những tác giả đương đại, tranh của Maurice Sendak ít tính chuyển động, ít đột phá về màu sắc, đậm nét truyền thống.

So sánh một bức minh họa của Sendak và một bức minh họa từ thế kỷ 19, có thể thấy rõ điều này:

Tranh minh họa Tituba and children của Alfred Fredericks

Minh họa của Sendak cho quyển Zlateh the Goat

Nếu giả sử năm 1948 Maurice Sendak không bỏ việc trưng bày hàng hóa ở các ô cửa kính cho Timely Service và nếu năm 1955 ông cứ mãi tiếp tục chỉ minh họa những bản thảo do Nordstrom đưa, có lẽ giờ chẳng ai còn nhớ ông là ai. Thứ làm cho Sendak trở nên khác biệt là những câu truyện do ông kể bằng tranh, đúng hơn là cách ông tiếp cận thể loại sách tranh, cách ông kể về trẻ con. Suy cho cùng, đối với picture book, phần lời hay phần tranh đều quan trọng, nhưng quan trọng nhất vẫn là ở mỗi phần, có câu chuyện gì cần kể, kể ra sao. Maurice Sendak thành công vì ông dung tốt những công cụ trong tay: từ ngữ và hình ảnh. Các cuốn sách do Maurice Sendak viết hầu như chỉ hơn 300 chữ/truyện nhưng ông mất gần 2 năm để viết lời cho một truyện và chỉ khi nào hoàn tất phần lời, ông mới bắt tay vào vẽ.

Trước Maurice Sendak và cho đến tận bây giờ, vẫn có rất nhiều người cho rằng giai đoạn ấu thơ là một quá trình êm ái và dễ chịu. Truyện cho trẻ con, vì thế phải vui tươi, trong sáng, kết thúc có hậu, etc. Trẻ con trong truyện thì mũm mĩm, đáng yêu, hồn nhiên. Trong một bài phỏng vấn, Sendak nói ông không phủ nhận những điều trên, tuy nhiên, ông tin rằng trẻ con có những cảm xúc phức tạp hơn, như tức giận, sợ hãi, lo lắng. Có nhiều vấn đề để kể cho trẻ và kể về trẻ hơn là chuyện xoay quanh những thứ ngọt ngào, nhẹ nhàng. Maurice nói về chuyện bắt cóc, giận dỗi, cái chết, những góc tối của tuổi thơ. Trẻ con của Sendak thường có gương mặt gần tựa như một bản sao thu nhỏ của người lớn với đầy đủ biểu cảm phức tạp. Và hầu hết trẻ con trong truyện của Sendak đều không phải là những em ngoan ngoãn thụ động. Max nghịch phá, cãi lại mẹ, lại còn nghĩ đến chuyện bỏ nhà đi khi bị mẹ phạt; Mickey lén lút trốn ngủ đế xuống bếp xem có gì hay ho; Ida được giao nhiệm vụ trông em thì mải chơi mà để em bị bắt cóc mất,…Từ khởi điểm là những bất ổn như vậy, những đứa trẻ của Sendak dấn thân vào một thế giới fantasy, nơi các em đi tìm giải pháp cho những vấn đề của mình. Khác với nhiều tác giả khác, Maurice không thể hiện hai thế giới thực tại và tưởng tượng song hành cùng lúc (ví dụ như trường hợp của Suzy Lee, nữ tác giả này rất thường xuyên vẽ sự tồn tại song song của những thế giới khác nhau). Maurice để trẻ con trong truyện của ông rong ruổi qua những cuộc phiêu lưu trong thế giới tưởng tượng điên rồ nhất. Ở đó chúng lớn lên, học được một ít gì đấy, hoặc có thể chỉ là việc trải qua và tìm cách hiểu một cảm xúc. Cuối cùng, khi chúng quay lại thực tại, có tình yêu thương và sự ấm áp đang chờ chúng, và có thể là có cả những cuộc phiêu lưu tiếp theo.

translate

Tại sao những câu chuyện lại quan trọng

21:06

Link bản gốc

"Đêm đó Max mặc bộ đồ hóa trang chó sói vào và quậy tưng hết cái này đến cái kia, mẹ nó mắng: “Nghịch như quỷ”, và Max đáp: “Con sẽ ăn thịt mẹ!”, thế là nó bị tống đi ngủ mà không được ăn bữa khuya."

- Maurice Sendak, Vương quốc Quỷ sứ

Thậm chí đến tận bây giờ, mấy chục năm kể từ lần đầu tôi đọc những dòng này, chúng vẫn khơi lên trong tôi cảm giác về những cuộc tẩu thoát, những mảnh rừng, những sinh vật huyền thoại và một thế giới nơi một đứa trẻ có thể tự ra quyết định và chịu trách nhiệm.

Cuốn sách thắp lên trong tôi niềm hy vọng, vào cái thuở tôi chỉ mới năm tuổi, mọi sự trên đời này đều do người khác định đoạt thay tôi và đều hỏng bét cả. Nếu được quay về lúc đó, tôi sẽ làm mọi giá để đọc được nhiều truyện hơn. Tôi sẽ vờ ốm để có thể rúc vào góc dưỡng bệnh ở trường, nơi có bộ sách pop-up. Tôi sẽ hối hả chạy đến thư viện sau giờ học để đọc Fungus the Bogeyman hoặc quyển sách bị cấm When did I come from.

Nỗi khát truyện chưa bao giờ dịu đi. Lúc nào tôi cũng muốn đọc truyện nhiều hơn nữa, đọc nhanh hơn nữa. Đó là nguyên do thôi thúc tôi tự mình viết truyện cho trẻ em và cũng là lý do tôi trở thành tác giả đại sứ cho Room to Read. Bởi truyện kể quan trọng với nhân loại, theo một cách bức thiết mà không phải lúc nào chúng ta cũng nhận thức rõ.

Chắc chắn rằng tôi thấy hứng khởi với những tác động về định lượng do RtR tạo ra: Hơn 16,000 không gian đọc được kiến lập trong 14 năm, hơn 1800 trường học được xây dựng, trên 2700 nữ sinh được hỗ trợ giáo dục và hơn 1000 tựa sách được xuất bản với 27 ngôn ngữ khác nhau của các vùng địa phương. Nhưng với tư cách là một người viết cho trẻ thơ, tôi còn thấy hân hoan hơn về những điều không thể đo lường định lượng được - đó là giây phút một đứa trẻ Campuchia mở trang sách bằng tiếng mẹ đẻ và ngụp lặn trong thế giới Vương quốc quỷ sứ của chính em, quyển truyện quá đỗi nguyên sơ, chân thực đến nỗi em ước gì có thể sống cả đời mình nơi những trang sách ấy. Mong rằng truyện kể này sẽ thủ thỉ với em trong suốt những năm tháng về sau rằng: những khi đời người trở nên thật khổ sở muộn phiền, em luôn có thể lánh mình vào chốn diệu kỳ nơi trang sách.

Với một quyển sách trên tay, một em nhỏ có thể giong buồm "băng qua hết đêm rồi lại ngày, hết tuần này đến tuần khác, hết cả gần một năm" để đến một nơi mà mọi sự tốt hơn, dịu dàng hơn, đâu vào đấy hơn. Là một thành viên của Room to Read, tôi cho rằng nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta chính là đây.

Tristan Bancks là một tác giả chuyên viết cho thiếu nhi và tuổi mới lớn, các sách của anh được xuất bản tại Mỹ và Úc. Anh cũng là tác giả đại sứ của Room to Read. Năm nay anh nỗ lực gây quỹ 20,000$ để mua 20,000 quyển sách xuất bản bằng ngôn ngữ địa phương của các vùng dự án RtR, hoạt động này nằm trong Chiến dịch Hỗ trợ phát triển ngôn ngữ, kết thúc vào tháng 10 năm nay. Các bạn có thể chung tay giúp sức với anh ở địa chỉ này: http://www.tristanbancks.com/2014/03/room-to-read-world-change-challenge-2014.html

Người dịch: Q.

review

[Goodnight Moon] Ngủ ngoan nhé Mặt Trăng

08:30

[ghi chú: bài viết có tiết lộ nội dung truyện.]

Lần đầu tiên đọc “Goodnight moon”, hẳn có nhiều người sẽ tự hỏi: sách này sao mà lại nổi tiếng đến vậy? Vì nó đơn giản quá, ngỡ như chỉ là lời con trẻ chào tạm biệt những thứ thân quen trong gian phòng nhỏ trước khi bé chìm vào giấc ngủ. Nào thì chào tạm biệt căn phòng nhé, chào vầng trăng nhé, chào đôi tất nhé, chào con bò đang nhảy qua mặt trăng trong bức tranh nhé…

Bạn vẫn chưa thấy thuyết phục về sự hấp dẫn dịu dàng của cuốn sách này ư? Nhưng mà có phải bạn đang đọc cuốn sách này với tâm thế của một người đã lớn? Hãy nhớ lại những ngày thơ ấu, hãy để những lời thơ nhẹ nhàng dẫn dắt và ru êm bạn vào giấc ngủ. Đứa trẻ nào trong truyện đây, có giống bạn thuở bé không? Chú thỏ nhỏ, cứ loay hoay chui ra rồi lại chui vào chăn, chào hết thứ này đến vật nọ, hệt như những đứa trẻ cố trì hoãn thời gian trước khi ngủ. Có cái gì đó vừa ngộ nghĩnh, vừa tình cảm ấm áp khi nghe lời chú chào hết tất cả những thứ xung quanh. TẤT CẢ, kể cả Không-Ai-Cả (nobody). Và trên cái nền trời đang sẫm dần ngoài ô cửa sổ, trăng lặng lẽ từ từ đi lên đỉnh trời…

Đọc đến đây, bạn vẫn lại thấy chưa thuyết phục ư? Vậy thì để tôi bày cho bạn một cách đọc khác nữa. Hãy đọc cuốn sách này với tâm thế của một người đã đi qua thật nhiều con đường trên cuộc đời này, rồi thấy thấm mệt và muốn ngồi xuống nghỉ chân. Ít khi người ta gặp một quyển sách đơn giản mà đọc xong “buồn mờ, buồn lặng, buồn lâu”* đến vậy. Tạm biệt Không-Ai-Cả, tạm biệt những vì sao, tạm biệt cả không gian này, tạm biệt cả những thanh âm đâu đây của cuộc đời… Đây là một cuốn sách nhỏ nói về sự tạm biệt. Và cái chết, sự giã từ vĩnh viễn chẳng còn là điều siêu hình nữa. Mọi sự hiển hiện từ tốn, chậm rãi, thu gọn từ tầm bao quát xuống thành những thứ hữu hình, cụ thể xung quanh. Ấy là giã từ những thứ thân quen nhất, từ chiếc bao tay nhỏ, tô cháo đang từ từ nguội lạnh, bức tranh đầu giường cho đến làn không khí xung quanh. Cuộc sống mà mình nhìn thấy mỗi ngày, không phải là những điều tưởng như bé bỏng ấy sao? Cái chênh vênh mỏng manh giữa Vĩnh Hằng và Thường Nhật chỉ là những thứ như vậy thôi. Đọc đến đây, bạn có nghĩ Goodnight Moon làm bạn yêu hơn những điều quanh bạn chưa?

Có lẽ giờ thì bạn sẽ chẳng thể đọc Goodnight moon bằng một tấm lòng vui, nhưng biết đâu bạn vẫn sẽ muốn đọc lại cuốn sách này nhiều lần, để tự nhắc mình sống vui lên với những thứ thân thuộc hàng ngày, trước khi chúng mình phải thật sự chào tạm biệt tất cả.

*từ dùng của Xuân Diệu trong “Tỏa Nhị Kiều”

review

Ông già nhổ củ cải

04:02

Read pictures. Picture letters.

Wave

Về Sendak

Tại sao những câu chuyện lại quan trọng

[Goodnight Moon] Ngủ ngoan nhé Mặt Trăng

Ông già nhổ củ cải

Về tôi

Labels

Blog Archive

Popular posts

Search This Blog